انتقال دانش

در سال 2008، شورای بین المللی هماهنگ سازی (ICH) دستورالعملی را در مورد سیستم کیفیت دارویی Q10 (Pharmaceutical Quality System Q10) منتشر کرد که به عنوان “ICH Q10” نامیده می‌شود. اهداف از ICH Q10 عبارتند از:

الف. تحقق محصول

ب ایجاد و حفظ وضعیت کنترلی مورد نیاز

ج. تسهیل حرکت به سمت بهبود مستمر

ICH Q10 مدیریت دانش را به عنوان یک توانمندساز برای سیستم کیفیت دارویی (PQS) قرار داد  که نشان می‌دهد برای تحقق یک PQS مؤثر و در نتیجه دستیابی به اهداف ICH Q10، مدیریت دانش مؤثر مورد نیاز است. در این دستورالعمل نظارتی برای اولین بار بحث مدیریت دانش در PQS مطرح شد.

تحقیقات رسمی در مورد مدیریت دانش در بخش بیودارویی توسط کین در سال 2014 انجام شد [1]. در آن زمان، راهنمایی کمی برای توصیف اینکه چگونه مدیریت دانش ممکن است واقعاً یک سیستم کیفیت دارویی مؤثرتر را فعال کند، وجود داشت. تحقیقات کین منجر به ایجاد مدلی به نام Pharma Knowledge Management Blueprint  شده است که شامل چهار عنصر کلیدی است که یکی از آنها مدل چرخه عمر دانش محصول دارویی (Pharmaceutical Product Knowledge Lifecycle) PPKL است.. به طور خاص، این مدل ادعا می‌کند که نمودار چرخه عمر محصول دارویی نشان داده شده در ICH Q10 [2] موارد متعددی از انتقال تکنولوژی را که معمولاً در طول چرخه عمر یک محصول رخ می‌دهد و همچنین تولید و کسب دانش ضمنی تولید شده یا فعالیت‌های بهبود مستمر در طول انتقال فناوری را در نظر نمی‌گیرد. مدل کین مرحله چرخه عمر انتقال فناوری ICHQ10 را با مرحله چرخه عمر پیشرفته‌تر تحت عنوان معرفی محصول جدید جایگزین می‌کند و نیاز به فناوری و انتقال دانش را در طول چرخه عمر کامل محصول برجسته می‌کند.

مدل PPKL مفهوم تکنولوژی و انتقال دانش را توسعه می‌دهد (همانطور که در نوار نارنجی شکل بالا مشخص شده است)، و بیان می‌دارد که این مدل فرصت‌های تحقیقاتی آینده در زمینه معرفی محصول جدید و انتقال فناوری را تضمین می‌کند. در حال حاضر در پیش نویس ملاحظات فنی و نظارتی برای مدیریت چرخه عمر محصول دارویی در پیش نویس ICH Q12 [4] آمده است. هدف ICH Q12 کاهش ارسال تغییرات پس از تأیید با استفاده از بهبود دانش محصول و فرآیند است، زیرا دانش انباشته‌شده در طول توسعه و اجرای تغییرات، ریسک‌های کیفیت محصول را مدیریت می‌کند.

بررسی نوشته‌های اخیر اهمیت انتقال فناوری موفق و دانش را برای موفقیت انتقال فناوری نشان می‌دهد. گزارش فنی شماره 65 PDA در مورد انتقال فناوری [5] بیان می‌کند که «انتقال تکنولوژی می‌تواند بر داروها و بیماران تأثیر بگذارد» که به وضوح اهمیت انتقال تکنولوژی مؤثر برای اطمینان از نتایج محصول و محافظت از بیماران را برجسته می‌کند و با توجه به اینکه مهمترین بخش انتقال تکنولوژی انتقال دانش است باید زیر را در مورد اثربخشی انتقال دانش در حین انتقال تکنولوژی در نظر گرفت:

• “… سنجش‌ها (assays) منتقل شده است اما طرف فرستنده اطلاعات کاملی ارائه نکرده است ویا اینکه برخی از اطلاعات قدیمی بوده است…” [8]

“… درک ضعیف فرآیند، همراه با مستندات ناقص تمام پارامترهای فرآیند مورد نیاز…” [9]

• «سومین اشتباه، ترتیب ندادن تعامل کارشناس به کارشناس در فرآیند انتقال تکنولوژی است. کارشناسان از بخش‌های مشابه در شرکت انتقال‌دهنده تکنولوژی و شرکت دریافت‌کننده تکنولوژی باید تعامل نزدیکی با هم داشته باشند و در فرایند انتقال تکنولوژی با هم همکاری کنند در غیر اینصورت احتمال شکست فرایند انتقال تکنولوژی افزایش می‌یابد. [10]
• «…انتقال دانش ناقص… یک مشکل ثابت است…» [11]
• “…هیچ سند اصلی برای ردیابی تمام اطلاعات وجود نداشته باشد و اطلاعات به صورت تکه تکه به بخش‌های مختلف ارسال شود…” [8]
• «…ارائه اطلاعات ناقص در مورد ماهیت مولکول بیودارو یا پروتئین مانند خواص، فعالیت‌ها و پایداری آن در شرایط مختلف. اغلب، شرکت‌ها این اطلاعات را می‌دانند، اما آن را منتقل نمی‌کنند…» [10]

موارد فوق باعث نقص انتقال دانش در مورد فرایندها می‌گردد و نتایج زیر را به همراه خواهد داشت:

• کاهش قابلیت فرآیند، به عنوان مثال Cpk
• کاهش قابلیت اطمینان
• کاهش مقدار تولید
• افزایش تعداد رویدادهای غیر معمول (مانند نقص، Out of specification، Out of trend و …)
• سخت شدن بررسی تغییرات (مواد خام، کنترل‌های فرآیند، …)
• معتبرسازی ناکارآمد
• افزایش ریسک‌های تولید (آلودگی، Cross contamination، اندوتوکسین و…)

منابع زیر اطلاعات خوبی در مورد انتقال تکنولوژی دارند اما همانطور که در جدول زیر به صورت خلاصه آمده است هر کدام دارای نقاظ ضعف و قوتی هستند:

• WHO Guidelines on Transfer of Technology in Pharmaceutical Manufacturing [13]
• ISPE Good Practice: Technology Transfer, 2nd Edition [14]
• ISPE Good Practice: Technology Transfer, 3rd Edition [15]
• PDA Technical Report, No. 65, Technology Transfer [5]
• PDA Tech Transfer Interest Group Report Out, PDA 2019 Annual Meeting (presentation)

[16]

[1] P. Kane, A Blueprint for Knowledge Management in the Biopharmaceutical Sector, Dublin:

Dublin Institute of Technology, 2018.

[2] International Council for Harmonisation, “Pharmaceutical Quality System Q10,” ICH, Geneva, Switzerland, 2008.

4] International Council for Harmonisation, “Technical and Regulatory Considerations for Pharmaceutical Product Lifecycle Management,” ICH, Geneva, Switzerland, 2017.

[5] Parenteral Drug Association, Inc., “Technical Report No. 65 – Technology Transfer,” PDA, Bethesda, 2014

[8] S. Perry, “Tech Transfer: Do It Right the First Time,” 06 January 2010. [Online]. Available: https://www.pharmamanufacturing.com/articles/2010/007/. [Accessed 01 February 2019 [

[9] W. Schmidt and I. Uydess, “Keys to Executing a Successful Technology Transfer,” Pharmaceutical Technology, vol. 2011 Supplement, no. 2, pp. 1-5, 2011.

[10] A. Shanley, “Getting Biopharmaceutical Tech Transfer Right the First Time,” in Outsourcing Resources 2017, London, BioPharm International, 2017, pp. 27-31.

[13] World Health Organization, “WHO guidelines on transfer of technology in pharmaceutical manufacturing, WHO Technical Report Series, No. 961,” WHO, Washington, 2011.

[14] ISPE, “Good Practice Guide: Technology Transfer, Second Edition,” ISPE, Tampa, 2014.

[15] ISPE, “Good Practice Guide: Technology Transfer, Third Edition,” ISPE, 2018, Tampa.