پر کردن آسپتیک داروهای استریل به دلیل اینکه کاربر نهایی محصول یک بیمار در معرض خطر است، هنوز یکی از حیاتی‌ترین فرآیندها در تولید داروهای بیولوژیک است.

با توجه به اینکه عملکرد، کیفیت و پایداری داروهای بیولوژیک با اتوکلاو بخار، استریلیزاسیون خشک، استریل کردن با اکسید اتیلن و یا استفاده از گاما کبالت 60 و … تحت تأثیر قرار می‌گیرد نمی‌توان از Terminal sterilization (فرآیند استریل کردن داروها در ظرف نهایی آنها) استفاده کرد، بنابراین داروهای بیولوژیک و بیوتکنولوژیک به صورت آسپتیک (عاری از میکروب) پر می‌شوند.

برای کمک به ثبات فرایند آسپتیک، انجمن دارویی تزریقی (Parenteral Drug Association) گزارش فنی اعتبارسنجی آسپتیک خود را در سال 1981 منتشر کرد. این امر توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) در سال 1987 با تدوین دستورالعمل‌هایی برای فرایند آسپتیک ادامه یافت. انجمن بین المللی مهندسی داروسازی (The International Society of Pharmaceutical Engineering) لیست تجهیزات استریل را به عنوان بخشی از سری دستورالعمل‌های خود در سال 1999 منتشر کرد و در نهایت FDA دستورالعمل‌های آسپتیک را در سال 2003 منتشر نمود.

پر کردن آسپتیک به هماهنگی نزدیک و تعامل پیچیده بین پرسنل (آموزش دیده و دارای پوشش استریل)، محصول استریل شده (با استفاده از فیلتراسیون نهایی)، تجهیزات پرکنی (تمام تجهیزات قبل از فرایند پرکنی باید به خوبی استریل شده باشند)، امکانات اتاق تمیز (دارای فیلتر HEPA، کلاس A زیر تجهیزات پر کنی و کلاس B در اتاق پرکنی) و تجهیزات پشتیبانی (کنترل دما، رطوبت و فشار) نیاز دارد.

• فرم‌های داروهای بیولوژیک

داروهای بیولوژیک عمدتاً به 2 صورت مایع و پودر لیوفیلیزه پر می‌شوند.

فرم مایع

در حالت مایع داروهای بیولوژیک یا به صورت مایع درون سرنگ از پیش پر شده یا بصورت ویال پر می‌شوند.

1-1- Prefilled syringes(PFS)

در حالی که مرسوم‌ترین شکل انتقال داروی تزریقی شامل ترکیب کلاسیک یک ویال و یک سوزن زیرپوستی است، نوآوری‌های اخیر باعث پیشرفت در تزریق داروها شده است. مهم‌تر از همه، سرنگ‌های از پیش پر شده (PFS) هستند که به روشی بسیار محبوب برای تزریق دارو در چند دهه گذشته تبدیل شده‌اند. با یک سرنگ از پیش پرشده، فرآیند تزریق یک محصول دارویی می‌تواند برای پرستاران و بیماران ایمن‌تر، سریع‌تر و آسان‌تر باشد.

ماهیت از پیش پر شده این سرنگ‌ها به این معنی است که پرستاران یا بیماران نیازی به تهیه و کشیدن دارو به داخل سوزن ندارند، زیرا مقدار صحیح آن از قبل در سرنگ آماده برای تزریق سریع وجود دارد و به این ترتیب احتمال بروز خطای کمتری برای آماده سازی و تزریق دارو وجود خواهد داشت.

(Vial) ویال 1-2-

ویال ها ظروف شیشه‌ای هستند که برای نگهداری داروها در شکل مایع و پودر استفاده می‌شوند و اندازه‌های متفاوتی دارند.

1-3- پودر لیوفیلیزه

لیوفیلیزاسیون (خشک کردن انجمادی) فرآیندی است که در آن یک مایع از طریق تصعید و دفع آب یا سایر حلال‌ها به جامد تبدیل می‌شود. این فرآیند از سه مرحله بسیار به هم پیوسته تشکیل شده است: انجماد، خشک کردن اولیه و خشک کردن ثانویه. لیوفیلیزاسیون اغلب برای تثبیت مواد فعال دارویی (API) و فرمولاسیون‌هایی که به صورت مایع یا منجمد پایدار نیستند، استفاده می‌شود. از آنجایی که لیوفیلیزاسیون به گرما نیاز ندارد، یک روش خشک کردن ایده آل برای API ها و بیولوژیک‌های حساس به حرارت مانند پروتئین‌ها و پپتیدها است. لیوفیلیزاسیون دارویی در سینی‌های قرارگرفته در لیوفیلایزر انجام می‌شود که دمای و فشار کنترل شده‌ای دارند. در داخل یک لیوفیلایزر، اجزای مختلفی وجود دارد که امکان کنترل دقیق دما و فشار را فراهم می‌کند و مراحل فرآیند را هدایت می‌کند.1-3-1- Freezingدر طول مرحله انجماد، آب موجود در یک محصول با ایجاد کریستال‌های یخی به تدریج منجمد می‌شود که این امر فرایند تصعید را تسهیل می‌کند. انجماد مهمترین مرحله فرآیند لیوفیلیزاسیون است زیرا ساختار کریستالی ایجاد شده بر تمام فعالیت‌های باقی مانده تأثیر می‌گذارد. برای مثال، سرعت انجماد آهسته‌تر ممکن است کریستال‌های یخ کوچک‌تری ایجاد کند و محصول دارویی را از آسیب‌های ناشی از رشد کریستال محافظت کند، اما احتمالاً به چرخه‌های خشک‌کردن اولیه و ثانویه طولانی‌تر منجر می‌شود.1-3-2- Primary Dryingدر طول خشک کردن اولیه، فشار برای تبدیل مستقیم آب از جامد به گاز کاهش می‌یابد و دما اندکی افزایش می‌یابد تا اثرات خنک‌کننده تصعید خنثی شود و دمای محصول ثابت بماند. تماس مداوم بین سطوح (ویال و قفسه) برای دستیابی به گرمایش ثابت بسیار مهم است، بنابراین بسیاری از محصولات لیوفیلیزه در ویال های لوله‌ای بسته بندی می‌شوند که کف صاف دارند تا سطح تماس را به حداکثر برسانند. در این مرحله تقریباً 95 درصد آب محصول حذف می‌شود و محصول تا حد زیادی تبدیل به یک پودر خشک می‌شود.1-3-3- Secondary Drying پس از اتمام خشک کردن اولیه، ممکن است همچنان مقداری رطوبت در محصول باقی مانده باشد که برای حذف آن از فرآیند خشک کردن ثانویه استفاده می‌شود. در طول این فرآیند، دمای قفسه لیوفیلایزر تحت فشار کم به تدریج افزایش می‌یابد، سرعت و دامنه افزایش دما به محصولی که لیوفیلیزه می‌شود بستگی دارد. در نهایت، هدف از خشک کردن ثانویه معمولاً دستیابی به رطوبت 0.5 تا 3 درصد بسته به محصول است. برای بسیاری از محصولات، رطوبت باقیمانده کمتر از 1% ایده آل است زیرا رطوبت کمتر باعث ماندگاری طولانی‌تر می‌شود. با این حال، برخی از بیولوژیک‌ها پایداری مطلوب را در رطوبت 1 تا 3٪ نشان می‌دهند.